Bạn đã bao giờ cảm thấy chông chênh, mất thăng bằng khi cố gắng vượt qua một đoạn đường mòn đầy rễ cây? Hay có lẽ bạn đang nỗ lực để theo kịp những người bạn dày dạn kinh nghiệm hơn trong mỗi chuyến đi? Nếu câu trả lời là có, bạn đã đến đúng nơi.
Xe đạp địa hình (MTB) không chỉ đơn thuần là đạp và đi. Đó là một vũ điệu giữa người lái, chiếc xe và địa hình. Và chìa khóa để thực hiện vũ điệu đó một cách duyên dáng, tốc độ và an toàn chính là kỹ thuật. Cùng xe đạp Merida khám phá kỹ thuật đạp xe MTB qua bài viết dưới đây nhé!
Nền Tảng – Trước Khi Lăn Bánh Vào Đường Mòn
An toàn và sự chuẩn bị là hai yếu tố quyết định một chuyến đi thành công hay thất bại. Việc xây dựng một nền tảng vững chắc ngay từ đầu không chỉ giúp bạn tự tin hơn mà còn thể hiện sự tôn trọng đối với bộ môn này.
Trang bị cần thiết để tập luyện kỹ thuật đạp xe MTB
Địa hình luôn tiềm ẩn những bất ngờ. Việc trang bị đầy đủ không phải là tùy chọn, đó là điều bắt buộc.
- Những thứ bắt buộc phải có:
- Mũ bảo hiểm: Đây là người bạn đồng hành quan trọng nhất. Hãy chọn mũ chuyên dụng cho MTB (loại trail hoặc enduro có phần che phủ gáy sâu hơn) và đảm bảo nó vừa vặn hoàn hảo: không quá chật, không bị xô lệch khi bạn lắc đầu.
- Găng tay: Cung cấp độ bám tốt hơn vào ghi đông, giảm rung chấn và quan trọng nhất là bảo vệ đôi tay của bạn khi có va chạm.
- Kính mắt: Bảo vệ mắt khỏi bụi, cành cây, côn trùng và tia UV.
- Trang bị rất nên có:
- Giáp gối/khuỷu tay: Đặc biệt cần thiết khi bạn bắt đầu tập các kỹ thuật mới hoặc đi vào những địa hình khó.
- Giày chuyên dụng cho MTB: Cung cấp đế cứng để truyền lực hiệu quả và độ bám tốt hơn trên pedal.
- Túi nước/bình nước: Luôn cung cấp đủ nước cho cơ thể trong suốt chuyến đi.
Kiểm Tra An Toàn 2 Phút Trước Khi Lái (ABCQ)
Hãy tạo thói quen kiểm tra nhanh chiếc xe của bạn trước mỗi chuyến đi. Chỉ mất 2 phút nhưng có thể cứu bạn khỏi những sự cố không đáng có.
- A – Air (Hơi): Bóp nhẹ lốp xe để kiểm tra áp suất. Lốp quá căng sẽ làm giảm độ bám, lốp quá non dễ bị dập vành.
- B – Brakes (Phanh): Bóp cả hai tay phanh để đảm bảo chúng hoạt động tốt, không có cảm giác quá lỏng hoặc quá cứng.
- C – Chain & Drivetrain (Sên & Hệ Truyền Động): Nhìn nhanh xem sên có quá khô hoặc bám đầy bụi bẩn không. Một hệ truyền động sạch sẽ và được bôi trơn sẽ hoạt động mượt mà hơn.
- Q – Quick Releases/Thru-Axles (Ty Bật/Trục): Kiểm tra các chốt giữ bánh xe trước và sau để đảm bảo chúng đã được siết chặt.
Bike Fit: Nâng Cấp Hiệu Suất Đầu Tiên Của Bạn
Một chiếc xe vừa vặn với cơ thể là yếu tố then chốt để kiểm soát xe tốt hơn và ngăn ngừa chấn thương.
- Chiều cao yên:
- Khi leo dốc/đạp đường bằng: Chỉnh yên sao cho khi gót chân đặt lên pedal ở vị trí thấp nhất, chân bạn gần như duỗi thẳng.
- Khi đổ dốc: Hạ thấp yên (đây là lúc cọc yên điều chỉnh phát huy tác dụng) để bạn có thể hạ thấp trọng tâm và di chuyển linh hoạt hơn trên xe.
- Ghi đông & Pô tăng: Đảm bảo bạn có thể với tới ghi đông một cách thoải mái với khuỷu tay hơi gập, lưng không phải còng quá mức.
- Vị trí tay phanh: Chỉnh góc tay phanh sao cho nó thẳng hàng với cánh tay của bạn khi ở tư thế tấn công. Điều chỉnh tầm với để bạn có thể dễ dàng dùng một ngón tay (ngón trỏ) để kiểm soát phanh.
Những Kỹ thuật Lái Xe MTB Cơ Bản
Đây là bốn kỹ năng nền tảng mà mọi tay lái đều phải làm chủ. Hãy luyện tập chúng cho đến khi trở thành phản xạ tự nhiên.
Căn chỉnh tư thế
Tư thế “sẵn sàng” là tư thế cơ bản cho mọi tình huống trên đường mòn, từ đổ dốc, vào cua cho đến vượt chướng ngại vật.
Tư thế trung tính là khi bạn ngồi trên yên và đạp nhẹ nhàng. Tư thế “Sẵn Sàng” là khi bạn đứng trên pedal, sẵn sàng phản ứng với địa hình.
Cách thực hiện tư thế kỹ thuật đạp xe MTB
- Đứng dậy khỏi yên.
- Pedal ngang bằng: Hai bàn đạp ở vị trí 3 giờ và 9 giờ, dồn đều trọng lượng lên cả hai chân.
- Khuỷu tay và đầu gối gập: Giữ chúng linh hoạt, sẵn sàng hấp thụ các xung động. Cơ thể bạn chính là hệ thống giảm xóc tốt nhất.
- Hông đẩy về phía sau: Tưởng tượng bạn đang thực hiện động tác deadlift. Điều này giúp hạ thấp trọng tâm và tăng sự ổn định.
- Đầu ngẩng cao, mắt nhìn về phía trước: Luôn nhìn về nơi bạn muốn đến, không phải nhìn chằm chằm vào bánh xe trước.
- Thả lỏng tay cầm: Nắm ghi đông vừa đủ chắc, không ghì chặt.
Kiểm Soát Tốc Độ, Làm Chủ Tay Lái
Phanh không chỉ để dừng lại, nó là công cụ để kiểm soát tốc độ và điều hướng chiếc xe.
- Phanh trước vs. Phanh sau: Phanh trước cung cấp khoảng 70% lực hãm. Đừng sợ nó! Học cách sử dụng cả hai phanh một cách cân bằng. Phanh sau dùng để điều chỉnh tốc độ nhẹ, phanh trước dùng cho những cú hãm tốc mạnh hơn.
- Điều tiết lực phanh (Mớm phanh): Thay vì bóp chết phanh, hãy học cách rà phanh nhẹ nhàng và dứt khoát. Điều này giúp bánh xe không bị khóa cứng và mất độ bám.
- Tư thế cơ thể khi phanh: Khi phanh gấp, hãy hạ thấp trọng tâm và đẩy hông về phía sau để chống lại lực quán tính đẩy bạn về phía trước.
- Bài tập thực hành: Tìm một bãi cỏ hoặc khu đất trống. Chạy với tốc độ vừa phải và thử:
- Chỉ phanh bằng phanh sau (bạn sẽ thấy bánh xe dễ bị trượt).
- Chỉ phanh bằng phanh trước (cảm nhận lực hãm mạnh mẽ).
- Phanh bằng cả hai một cách mượt mà. Lặp lại cho đến khi bạn tự tin.
Sang Số Thông Minh: Duy Trì Đà Di Chuyển
Duy trì đà là yếu tố sống còn trong MTB. Việc sang số đúng lúc giúp bạn giữ được tốc độ và tiết kiệm sức lực.
- Sang số đón đầu: Luôn suy nghĩ trước một bước. Hãy sang số nhẹ hơn trước khi bạn bắt đầu leo dốc, và sang số nặng hơn trước khi bạn đổ dốc hoặc ra khỏi một khúc cua. Đừng đợi đến khi chân bạn đã quá nặng hoặc quá nhẹ mới sang số.
- Sang số mượt mà: Ngay tại thời điểm chuyển số, hãy giảm nhẹ lực đạp trong một khoảnh khắc để sên di chuyển qua lại giữa các líp một cách trơn tru, tránh tiếng “cạch” lớn và hại cho hệ truyền động.
- Tìm vòng tua chân (Cadence) của bạn: Cố gắng duy trì một nhịp độ đạp đều đặn. Nếu bạn thấy mình đang phải dùng quá nhiều sức để đạp, hãy sang số nhẹ hơn. Nếu chân bạn quay quá nhanh mà không có lực, hãy sang số nặng hơn.
Vị Trí Cơ Thể Linh Hoạt: Tách Rời Người Và Xe
Hãy nghĩ rằng cơ thể bạn tương đối ổn định, còn chiếc xe thì di chuyển linh hoạt bên dưới bạn.
- Leo dốc: Hơi nhoài người về phía trước, dồn trọng lượng lên bánh trước để nó không bị nhấc bổng lên. Ngồi ở phần mũi yên.
- Đổ dốc: Đứng ở tư thế “Sẵn Sàng”, đẩy hông ra sau yên, dồn trọng lượng về phía sau để cân bằng với độ dốc.
Chinh Phục Đường Mòn – Kỹ Thuật Trung Cấp
Khi đã nắm vững những kỹ năng cơ bản, bạn đã sẵn sàng để áp dụng chúng vào những tình huống thực tế trên đường mòn.
Đọc Địa Hình: Nhìn Về Nơi Bạn Muốn Đến
Đây là một trong những kỹ năng quan trọng nhất phân biệt giữa người mới chơi và người có kinh nghiệm. Mắt bạn đi đâu, xe bạn sẽ theo đó.
- Tầm quan trọng của việc nhìn xa: Thay vì tập trung vào chướng ngại vật ngay trước bánh xe, hãy quét mắt xa hơn trên đường mòn (khoảng 5-10 mét phía trước). Điều này cho phép bộ não của bạn có thời gian xử lý thông tin và lên kế hoạch cho hành động tiếp theo.
- Lựa chọn đường chạy (Line Choice): Khi đối mặt với một đoạn đường kỹ thuật (ví dụ một bãi đá), đừng nhìn vào những viên đá bạn muốn tránh. Thay vào đó, hãy tìm và tập trung vào con đường mượt mà nhất xuyên qua chúng. Mắt bạn sẽ tự động dẫn dắt chiếc xe đi theo con đường đó.
Cách Vào Cua: Duy Trì Tốc Độ và Sự Mượt Mà
Vào cua nhanh và mượt mà là cảm giác tuyệt vời nhất trong MTB.
Ba giai đoạn của một khúc cua:
- Chuẩn bị: Hoàn thành việc phanh để đạt tốc độ mong muốn trước khi bạn bắt đầu vào cua.
- Kiểm soát: Nhìn xuyên qua khúc cua, hướng mắt về điểm thoát.
- Thoát cua: Khi bạn đã nhìn thấy lối ra, hãy ngừng phanh và bắt đầu đạp để tăng tốc.
Kỹ thuật cho cua phẳng/cua nghiêng ngoài:
- Hạ thấp pedal bên ngoài và dồn toàn bộ trọng lượng lên đó.
- Nghiêng chiếc xe vào trong cua nhiều hơn là nghiêng cơ thể bạn. Tưởng tượng bạn đang đẩy chiếc xe xuống đất bằng pedal bên ngoài.
Kỹ thuật cho cua có bờ (Berm): Tin tưởng vào bờ cua! Giữ cơ thể tương đối thẳng so với mặt dốc của bờ cua và để chiếc xe đi theo nó.
Bài tập thực hành: Tìm một khu đất trống, đặt các cọc tiêu hoặc chai nước thành hình số 8. Bắt đầu chậm rãi và tăng dần tốc độ, tập trung vào việc nghiêng xe và dồn trọng lượng lên pedal ngoài.
Kỹ thuật “nhấc” – Vượt chướng ngại vật
Kỹ thuật nhấc cơ bản (Làm nhẹ xe): Khi tiếp cận một rễ cây hoặc viên đá nhỏ, hãy dùng chân để “nhún” nhẹ ngay trước chướng ngại vật, giống như bạn đang nhảy lên. Điều này giúp làm nhẹ bánh xe, cho phép nó lướt qua thay vì đâm sầm vào.
Các cú drop nhỏ: Tốc độ là bạn của bạn. Di chuyển với một tốc độ ổn định, và ngay khi bánh trước ra khỏi gờ của cú drop, hãy đẩy nhẹ ghi đông về phía trước. Động tác này giúp bánh sau không bị chúi xuống và giữ cho chiếc xe bay song song với mặt đất.
Đọc và tự luyện tập là rất tốt, nhưng không gì có thể thay thế được sự hướng dẫn trực tiếp từ một huấn luyện viên có kinh nghiệm. Nếu bạn cảm thấy mình đã chững lại hoặc muốn đẩy nhanh quá trình tiến bộ, việc đầu tư vào một vài buổi học với huấn luyện viên chuyên nghiệp sẽ mang lại hiệu quả đáng kinh ngạc.
>> Xem thêm:
Xe Đạp Đua Là Gì? Toàn Tập Về “Tên Lửa” Đường Nhựa
Đặc thù của yên xe đạp touring bạn có biết? Chọn yên xe đạp touring phù hợp nhất!
Fanpage chính thức: Xe đạp Merida Việt Nam